डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या जीवनातील काही रंजक आणि कमी ज्ञात गोष्टी त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचा वेगळा पैलू समोर आणतात.
१. ६४ पेक्षा अधिक विषयांत प्राविण्य मिळवले होते:
डॉ. आंबेडकरांनी १९२०-१९२७ या काळात जगातील अनेक प्रतिष्ठित विद्यापीठांमधून ६४ हून अधिक विषयांचा अभ्यास केला. त्यांनी भारतातील पहिले अर्थशास्त्रज्ञ म्हणून जगाला ओळख दिली.
२. मास्टर डिग्री आणि डॉक्टरेटची विक्रमी संख्या:
बाबासाहेबांनी लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स आणि कोलंबिया युनिव्हर्सिटीसारख्या प्रतिष्ठित संस्थांतून तीन डॉक्टरेट डिग्री मिळवल्या, आणि त्यांच्या डिग्रीचे प्रमाण त्या काळातील बहुतेक कोणत्याही भारतीय नेत्यापेक्षा जास्त होते.
३. त्यांनी भारताचा जल धोरणाचा पाया घातला:
बाबासाहेबांनी दामोदर व्हॅली प्रकल्प, सोन नदी प्रकल्प, आणि मूल जलसिंचन प्रकल्प यांसारख्या महत्त्वाच्या जल व्यवस्थापन योजना आखल्या.
४. त्यांनी 'लिबरटेरियन' पेपर लिहिला होता:
डॉ. आंबेडकर हे फक्त भारतीय संविधानच नव्हे, तर सामाजिक, आर्थिक, आणि धार्मिक प्रश्नांवर लेख लिहिणारे प्रभावी विचारवंत होते. त्यांच्या 'लिबरटेरियन' तत्वज्ञानावर आधारित लेखांनी जगभरातील तत्त्वज्ञांना प्रभावित केले.
५. एक अद्वितीय वकील:
डॉ. आंबेडकर हे वकील म्हणून कार्यरत होते. त्यांनी दलित समाजातील व्यक्तींसाठी न्यायालयात मोफत प्रकरणे लढवली. त्यांच्या न्यायालयीन युक्तिवादामुळे अनेकांना न्याय मिळाला.
६. संविधानाचा मसुदा पूर्ण होण्यासाठी अवघे २ वर्षे ११ महिने लागले:
डॉ. आंबेडकर यांच्या अध्यक्षतेखाली भारतीय संविधान समितीने २८० पेक्षा अधिक बैठका घेतल्या. अवघ्या २ वर्षे ११ महिने आणि १८ दिवसांत भारताचे संविधान तयार झाले.
७. अनेक भाषांमध्ये प्रवीणता:
बाबासाहेबांना मराठी, हिंदी, संस्कृत, पाली, इंग्रजी, फ्रेंच, जर्मन, आणि पर्शियन भाषांवर प्रभुत्व होते. त्यांची भाषांवरील पकड त्यांच्या तत्त्वज्ञानाच्या प्रचारासाठी महत्त्वपूर्ण ठरली.
८. बौद्ध धर्माचा पुनरुज्जीवन करणारे नेता:
डॉ. आंबेडकर यांनी १९५६ मध्ये लाखो अनुयायांसह बौद्ध धर्म स्वीकारला. त्यांनी बौद्ध धर्माला आधुनिक स्वरूप दिले, जिथे मानवतावाद आणि विज्ञाननिष्ठ विचारधारा प्रबळ होती.
९. 'द बुद्धा अँड हिज धम्मा' हे लिखाण:
बाबासाहेबांचे पुस्तक "द बुद्धा अँड हिज धम्मा" हे बौद्ध धर्माचे सखोल आणि वैज्ञानिक विश्लेषण करणारे महान साहित्य मानले जाते.
१०. पहिले मंत्रीपद स्वीकारले, पण तात्काळ राजीनामा दिला:
संविधान बनवल्यानंतर बाबासाहेबांनी कायदा मंत्री म्हणून काम पाहिले. पण दलित समाजाला आरक्षणाच्या मुद्द्यावरून सरकारशी असहमती दाखवत त्यांनी मंत्रीपदाचा राजीनामा दिला.
११. भारताच्या १५० वर्षांतले सर्वात प्रभावशाली व्यक्तिमत्त्व:
२०१२ मध्ये "टाईम" मॅगझिनने डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांना "भारतातील गेल्या १५० वर्षांतले सर्वांत प्रभावशाली व्यक्तिमत्त्व" असे मानले होते.
१२. २५०० पुस्तके असलेली खासगी ग्रंथालय:
डॉ. आंबेडकर यांच्या मुंबईतील "राजगृह" निवासस्थानी त्यांच्या खासगी ग्रंथालयात २५००० हून अधिक पुस्तके होती, जी त्या काळातील भारतातील सर्वात मोठी खासगी ग्रंथालयांपैकी एक होती.
१३. संगीताचा गोडवा:
डॉ. आंबेडकर यांना संगीताची आवड होती. त्यांनी संगीत आणि वाद्यांच्या माध्यमातून समतावादी संदेश पसरवला होता.
१४. त्यांनी कधीही संपत्ती जमवली नाही:
इतक्या महान कार्यानंतरही, बाबासाहेबांनी व्यक्तिगत संपत्ती कधीही जमवली नाही. त्यांनी आपल्या जीवनाचे प्रत्येक क्षण समाजाच्या उन्नतीसाठी अर्पण केले.
निष्कर्ष:
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर हे व्यक्तिमत्त्व त्यांच्या विचारधारांमुळे आणि समाजकार्यामुळे अद्वितीय आहेत. त्यांचे जीवनकार्य आजही प्रेरणादायी आहे आणि त्यांच्या विचारांचा वारसा पुढे नेणे आपल्यासाठी आदर्श आहे.
महापरिनिर्वाण दिन, 6 डिसेंबर, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांची पुण्यतिथी, हा दिवस त्यांच्या समाजासाठीच्या कार्याचा आणि महान विचारांचा स्मरणदिन आहे. त्यांच्या शेवटच्या क्षणांविषयी माहिती, तसेच त्यांच्या निधनानंतरच्या घटनांचा आढावा आणि महापरिनिर्वाण दिनाचे महत्त्व याबाबत सखोल माहिती खाली दिली आहे.
बाबासाहेबांच्या शेवटच्या क्षणांविषयी माहिती
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी आपले आयुष्य समता, बंधुता आणि सामाजिक न्यायासाठी अर्पण केले. वयाच्या अखेरच्या टप्प्यात ते विविध आजारांनी ग्रस्त होते, विशेषतः मधुमेह (डायबेटीस) आणि उच्च रक्तदाब यांचा त्रास त्यांना सतावत होता.
अंतिम काही वर्षांचे संघर्षमय जीवन:
-
आरोग्याची समस्या:बाबासाहेबांना 1954 पासूनच गंभीर आरोग्याच्या समस्या जाणवू लागल्या. त्यांच्या दृष्टीवरही परिणाम झाला होता. तरीही, त्यांनी आपले लेखनकार्य आणि सामाजिक कार्य सुरूच ठेवले.
-
'द बुद्धा अँड हिज धम्मा' पूर्ण करण्यासाठी कठोर मेहनत:1956 मध्ये, त्यांनी 'द बुद्धा अँड हिज धम्मा' हे आपले अंतिम आणि महत्त्वाचे पुस्तक पूर्ण केले. हा ग्रंथ बौद्ध धर्माचे तत्वज्ञान आणि मानवी जीवनाचे ध्येय स्पष्ट करतो.
-
धार्मिक परिवर्तन:14 ऑक्टोबर 1956 रोजी, बाबासाहेबांनी लाखो अनुयायांसह बौद्ध धर्म स्वीकारला. त्यांनी त्यांच्या जीवनाच्या शेवटच्या क्षणांपर्यंत बौद्ध धर्माचा प्रसार केला.
निधनाचा दिवस:
6 डिसेंबर 1956 रोजी पहाटे 4 वाजता, दिल्लीत त्यांच्या निवासस्थानी (राजगृह) त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला. त्यांचा मृत्यू नैसर्गिक असल्याचे सांगितले गेले, आणि त्यांच्या निधनाची बातमी ऐकताच संपूर्ण देशात शोककळा पसरली.
महापरिनिर्वाण दिनाचे महत्त्व
महापरिनिर्वाण दिन फक्त बाबासाहेबांच्या निधनाचे स्मरण करण्यासाठीच नाही, तर त्यांच्या विचारांचा प्रचार आणि प्रसार करण्यासाठी आहे. या दिवसाला बौद्ध धर्मीयांसाठी आणि भारतीय लोकशाहीसाठी विशेष महत्त्व आहे.
महापरिनिर्वाण दिनाचे स्वरूप:
-
चैत्यभूमीवरील अभिवादन:मुंबईतील दादर येथे असलेल्या चैत्यभूमी येथे लाखो अनुयायी जमून बाबासाहेबांना अभिवादन करतात.
-
सामाजिक उपक्रम आणि विचारमंथन:विविध ठिकाणी बाबासाहेबांच्या विचारांवर चर्चा, व्याख्याने, आणि शपथविधी कार्यक्रम आयोजित होतात.
-
प्रेरणा घेतलेले कार्य:महापरिनिर्वाण दिन समाजातील वंचित घटकांसाठी काम करण्याची प्रेरणा देतो.
बाबासाहेबांच्या जीवनाचा शेवटचा अध्याय आणि वारसा
१. बौद्ध धर्म स्वीकाराचा निर्णय:
बाबासाहेबांच्या जीवनातील शेवटचे वर्ष म्हणजे एक ऐतिहासिक पर्व होते. त्यांनी 14 ऑक्टोबर 1956 रोजी नागपूर येथे बौद्ध धर्म स्वीकारला. हा निर्णय त्यांनी अस्पृश्यतेच्या विरोधातील संघर्षाचा निर्णायक टप्पा म्हणून घेतला.
२. 'द बुद्धा अँड हिज धम्मा':
हे पुस्तक म्हणजे बाबासाहेबांच्या धार्मिक, तात्त्विक, आणि मानवीय विचारांचा सर्वोच्च आविष्कार आहे. त्यांनी यामध्ये गौतम बुद्धांच्या शिकवणीचे समकालीन आणि वैज्ञानिक विश्लेषण केले आहे.
३. दलित चळवळींची दिशा:
बाबासाहेबांनी दलित समाजाला शिक्षण, संघटन, आणि संघर्षाचा मार्ग दिला. त्यांची चळवळ त्यांच्या निधनानंतरही प्रखरतेने सुरू राहिली.
महापरिनिर्वाण दिनाचे आजचे महत्त्व
१. समानतेचा प्रचार:
भारतीय संविधानाचे शिल्पकार म्हणून बाबासाहेबांनी समानतेची संकल्पना रुजवली. आजच्या समाजातील विषमता आणि भेदभाव नष्ट करण्यासाठी त्यांच्या विचारांची आवश्यकता आहे.
२. लोकशाहीचे रक्षण:
त्यांनी भारतीय लोकशाहीसाठी घालून दिलेले तत्वज्ञान आजही प्रासंगिक आहे. महापरिनिर्वाण दिन आपल्याला त्यांच्या विचारांचा पुनर्विचार करण्याची संधी देतो.
३. बौद्ध धर्माचा प्रचार:
बौद्ध धर्मातील तत्त्वज्ञान, जसे की समता, बंधुता, आणि अहिंसा, यांचा प्रचार हा या दिवसाचा महत्त्वाचा भाग आहे.
निष्कर्ष
महापरिनिर्वाण दिन म्हणजे डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या जीवनकार्याचा सन्मान करण्याचा दिवस आहे. त्यांच्या शेवटच्या क्षणांपासून त्यांच्या विचारांची प्रेरणा घेऊन, आजचा समाज प्रगतिशील विचारांच्या दिशेने काम करू शकतो. बाबासाहेबांचे जीवन आणि विचार हे भारतातील लोकशाहीचे, मानवतेचे, आणि सामाजिक न्यायाचे आधारस्तंभ आहेत.
"शिका, संघर्ष करा, आणि समता प्रस्थापित करा" हा बाबासाहेबांचा संदेश आपण सदैव स्मरणात ठेवावा."
0 Comments