फुग्यातील हवा आणि दाब प्रयोग क्र11

 फुग्यातील हवा आणि दाब या प्रयोगामध्ये हवेचा दाब, त्याचा परिणाम, आणि त्याचे विज्ञान समजावून सांगण्यासाठी सुलभ आणि प्रभावी मॉडेल बनवता येते. यासाठी तुम्हाला खालीलप्रमाणे माहिती उपयोगी ठरेल:




प्रयोगाची संकल्पना:

हवा दाब (Air Pressure) म्हणजे हवेच्या कणांनी वस्तूवर केलेला दबाव. फुग्यातील हवा दाब वाढवल्यावर त्याचे परिणाम दिसतात. हा प्रयोग विद्यार्थ्यांसाठी हवा दाबाच्या संकल्पना सोप्या पद्धतीने समजावून सांगण्यासाठी केला जातो.


साहित्य:

  1. रबराचा फुगा
  2. प्लास्टिक किंवा काचाची बाटली
  3. गरम व थंड पाणी
  4. ट्यूब किंवा पाईप (ऐच्छिक)
  5. प्लास्टिकचा भांडाचाळा किंवा स्प्रिंग स्केल

मॉडेल तयार करण्याची प्रक्रिया:

1. फुग्यात हवा भरणे आणि विस्तार तपासणे:

  • फुग्यात हवा भरा.
  • नंतर ती हवा थोडी थोडी सोडून दिल्यास फुग्याचा आकार कमी कसा होतो ते निरीक्षण करा.
  • यातून हवेच्या दाबाची महत्त्वाची कल्पना मिळते.

2. गरम आणि थंड पाण्याचा प्रयोग:

  • फुगा बाटलीच्या तोंडाला घट्ट बांधा.
  • बाटलीला गरम पाण्यात ठेवा: फुग्याचा विस्तार होतो कारण गरम हवेमुळे हवेचे अणू लांब होतात.
  • नंतर बाटली थंड पाण्यात ठेवा: फुगा आकसतो, कारण थंड हवेमुळे अणू एकत्र होतात.
  • तत्त्व: गरम तापमान हवा दाब वाढवते, थंड तापमान कमी करते.

3. हवेचा खेळणारा दाब दाखविणे:

  • प्लास्टिक पाईपच्या एका बाजूला फुगा लावा आणि दुसऱ्या बाजूने पाण्याचा प्रवाह चालू करा.
  • पाईपमधून वाहणाऱ्या पाण्यामुळे हवेच्या दाबाची दिशा समजेल.

प्रयोगातून शिकलो:

  1. हवा एक पदार्थ आहे ज्याचा स्वतःचा दाब आहे.
  2. हवेचा दाब तापमानानुसार बदलतो.
  3. दाब वाढवल्यास किंवा कमी केल्यास वस्तूंवर परिणाम होतो (फुगा फुगतो किंवा आकसतो).

मॉडेल सादरीकरण:

मॉडेल तयार केल्यानंतर, फुग्याचा विस्तार व आकुंचन प्रत्यक्ष दर्शवा. यासोबतच हवेच्या दाबाचा उपयोग आणि दैनंदिन जीवनातील महत्त्व स्पष्ट करा, उदा., हवाई सुटकेसे, हवेचे पंप, वायू पाणबुडी यंत्रणा इत्यादी.


फोटो संदर्भ:

फोटो मॉडेल तयार करताना:

  • फुग्यातील हवेचा दाब बदलताना प्रत्यक्ष अनुभवाचे फोटो काढा.
  • बाटली आणि पाण्याचा वापर करताना बदल कसे होतात हे वेगवेगळ्या अवस्थांमध्ये टिपा.

Post a Comment

0 Comments